ΠΡΟΣ ΤΗΝ αμαζόνα χρόνια υπό την επήρεια Ελ Νινιο μέσος όρος μηνών ξηρασίας, περισσότερες δασικές πυρκαγιές, καταστροφή δασών και υψηλότερα επίπεδα εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα (CO2). Αυτό συνέβη το 2015 και το 2016, με διαδοχικά αρνητικά ρεκόρ. Αυτό συνέβη και το 2019 και το 2020. Την τελευταία περίοδο, ωστόσο, το κλιματικό φαινόμενο δεν έχει πλέον επηρεάσει το βίωμα. Αυτό που επέτρεψε τα αρχεία πυρκαγιάς, αποψίλωσης και εκπομπών να εκτοξευθούν καθώς κατέρρευσε το δάσος ήταν η κατάργηση των περιβαλλοντικών πολιτικών τα δύο πρώτα χρόνια της κυβέρνησης του Jair Bolsonaro (PL), υπογραμμίζει έρευνα του Εθνικού Ινστιτούτου Διαστημικής Έρευνας (Inpe), που δημοσιεύθηκε την Τετάρτη. 23 στο περιοδικό φύση.
Με ένα ιστορικό δημοψήφισμα, ο Ισημερινός αναστέλλει την εξερεύνηση πετρελαίου στον Αμαζόνιο
Ποιες χώρες κάνουν την περισσότερη έρευνα στον Αμαζόνιο;
Την εποχή εκείνη, το Υπουργείο Περιβάλλοντος είχε παραδοθεί στον σημερινό ομοσπονδιακό βουλευτή Ricardo Salles (PL), φορείς όπως ο Ibama και ο Funai άρχισαν να διαλύονται και σε σύντομο χρονικό διάστημα ο Bolsonaro και η Βραζιλία έγιναν παγκόσμιοι παρίες στον περιβαλλοντικό τομέα. . μετρώ. Αυτή η ανάλυση επιβεβαιώνεται από τις πιο διαφορετικές μελέτες, δεδομένα και παραμέτρους που παράγονται τα τελευταία χρόνια. Έρευνα από τον οργανισμό που συνδέεται με το Υπουργείο Επιστήμης και Τεχνολογίας δίνει τώρα μια εικόνα του τι σημαίνει αυτή η περίοδος όσον αφορά τις εκπομπές CO2 στην περιοχή του Αμαζονίου, η οποία πλησιάζει επικίνδυνα το λεγόμενο «σημείο χωρίς επιστροφή».
Το 2015 και το 2016, οι εκπομπές της Amazon έφθασαν στα υψηλότερα επίπεδα της τελευταίας δεκαετίας. Απελευθερώθηκαν 1,9 δισεκατομμύρια τόνοι CO2 και 2,2 δισεκατομμύρια τόνοι CO2 αντίστοιχα. Το Ελ Νίνιο είναι ένα φυσικό φαινόμενο στο οποίο η θέρμανση των επιφανειακών υδάτων του ισημερινού Ειρηνικού Ωκεανού προκαλεί κλιματικές επιπτώσεις σε όλο τον κόσμο.
Εκείνα τα χρόνια το δάσος χτυπήθηκε από ένα φαινόμενο τόσο ισχυρό που ονομάστηκε από τους ερευνητές «El Niño Godzilla», σε υπαινιγμό της καταστροφής που θα μπορούσε να προκαλέσει. Και πράγματι ήταν.
Ακόμα κι αν το 1997 και το 1998 δεν ξεπέρασε την κλίμακα των προβλημάτων, ήταν αρκετό, για παράδειγμα, να ενισχυθεί η επιδημία Ζίκα στη Νότια Αμερική και να πυροδοτηθούν, στο τροπικό δάσος, οι τέλειες συνθήκες για τεράστιες πυρκαγιές, όπως αυτές καταγράφηκε στο βόρειο τμήμα του βιώματος και οδήγησε σε μια σοβαρή ξηρασία ικανή να στεγνώσει σχεδόν πλήρως τη λίμνη του υδροηλεκτρικού σταθμού Balbina, στον Αμαζόνιο, προκαλώντας ελλείψεις τροφίμων και ανασφάλεια στις παράκτιες κοινότητες.
Δεν ήταν αναμενόμενο, τουλάχιστον τόσο σύντομα, ότι δείκτες όπως εκείνοι εκείνων των χρόνων θα επαναλαμβάνονταν ή ότι θα πλησίαζαν τόσο πολύ. Επειδή, το 2019 και το 2020, η περιοχή του Αμαζονίου εξέπεμπε 1,6 δισεκατομμύρια τόνους CO2 και 1,9 δισεκατομμύρια τόνους CO2 αντίστοιχα. Σε σύγκριση με τα χρόνια του Γκοτζίλα, εκδόθηκαν 0,6 δισεκατομμύρια λιγότερα.
«Πρέπει να κάνουμε περισσότερα από την καταπολέμηση της αποψίλωσης των δασών, πρέπει να αναδασώσουμε τις χαμένες περιοχές και να έχουμε παρακολούθηση όπως ζητά από τις χώρες ο WMO (Παγκόσμια Μετεωρολογική Οργάνωση)», λέει η ερευνήτρια του εργαστηρίου αερίου Inpe Serra, Luciana Gatti, η οποία διεξήγαγε τη μελέτη. «Σήμερα αυτό έχει τη μορφή απογραφών που χρησιμοποιούν ποσοστά αποψίλωσης για να κάνουν έμμεσους υπολογισμούς».
Το CO2 είναι η κύρια αιτία του φαινομένου του θερμοκηπίου και η μείωση των εκπομπών του αποτελεί πρόκληση και δέσμευση που έχει αναλάβει η Βραζιλία να σεβαστεί τη Συμφωνία του Παρισιού, ένα σύμφωνο που υπέγραψαν 195 χώρες κατά της κλιματικής αλλαγής και να περιορίσει την υπερθέρμανση του πλανήτη στους 1,5ºC σε σύγκριση με προηγούμενη περίοδο. -βιομηχανικά επίπεδα μέχρι το τέλος του αιώνα.
Το 2021, το έτος με τα πιο πρόσφατα δεδομένα, η Βραζιλία κατέγραψε την υψηλότερη αύξηση στις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου τα τελευταία 19 χρόνια, σύμφωνα με έρευνα του Παρατηρητηρίου Κλίματος. Η αύξηση, ίση με 12,2%, σημειώθηκε σε σχέση με το προηγούμενο έτος και προκλήθηκε κυρίως από την αποψίλωση των δασών.
Η χώρα έχει εκπέμψει 2,42 δισεκατομμύρια ακαθάριστους τόνους ισοδύναμου CO2 στην ατμόσφαιρα, ένας τρόπος μέτρησης όλων των αερίων του θερμοκηπίου εξίσου. Η τελευταία αύξηση σε αυτό το ποσό ήταν το 2003, όταν τα στοιχεία για την αποψίλωση των δασών έσπασαν τα υψηλά όλων των εποχών. Σύμφωνα με το Παρατηρητήριο, το οποίο συγκεντρώνει περισσότερες από 50 οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών, οι εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου αυξήθηκαν κατά 20% εκείνο το έτος.
Τον Νοέμβριο του 2021, στη Γλασκώβη, στην τελευταία σύνοδο κορυφής για το κλίμα, COP-26, η ομοσπονδιακή κυβέρνηση δεσμεύτηκε να μειώσει τις εκπομπές κατά 50% έως το 2030, αλλά έχει σημειώσει μικρή πρόοδο προς την επίτευξη αυτού του στόχου. Ούτε καν η ανάκαμψη της οικονομίας μετά τον έλεγχο της πανδημίας του Covid-19 δεν μπορεί να εξηγήσει την αύξηση. Το 2020, ενάντια στην τάση του πλανήτη, που έχει μειώσει τις εκπομπές κατά περίπου 7%, η Βραζιλία είδε τα δεδομένα της να αυξάνονται κατά 9,5%. Η αυξημένη αποψίλωση των δασών ήταν η αιτία αυτού του αποτελέσματος.
Από το σύνολο των 2,42 δισεκατομμυρίων τόνων ισοδύναμου CO2 που απελευθερώθηκαν στην ατμόσφαιρα το 2021, η αποψίλωση των δασών ήταν υπεύθυνη για 1,19 δισεκατομμύρια τόνους. Για να σας δώσω μια ιδέα για το τι αντιπροσωπεύει αυτό: είναι περισσότερες από όλες τις εκπομπές της Ιαπωνίας.
Η μέτρηση της έρευνας Inpe χρησιμοποιεί διαφορετική μεθοδολογία, επομένως δεν είναι συγκρίσιμη, αλλά η Luciana πιστεύει ότι τα διαθέσιμα δεδομένα από άλλες μελέτες υποεκτιμώνται. Η μελέτη που πραγματοποίησε, σε συνεργασία με ερευνητές από το έργο παρακολούθησης της αποψίλωσης των δασών Legal Amazon μέσω δορυφόρου (Prodes), το BD Fogo (σύστημα παρακολούθησης πυρκαγιάς της Inpe) και το Ομοσπονδιακό Πανεπιστήμιο του Minas Gerais (UFMG), έγινε με εναέριες συλλογές σε τέσσερις τοποθεσίες στην τον Αμαζόνιο, που αντιπροσωπεύει περίπου το 80% της παναμαζονικής περιοχής. Συνολικά, πραγματοποιήθηκαν 742 πτήσεις με ένα μικρό αεροπλάνο για τη διεξαγωγή των συλλογών.
Για να επαληθεύσουν τις συνέπειες της αύξησης της αποψίλωσης των δασών και των πυρκαγιών στις εκπομπές άνθρακα στον Αμαζόνιο, οι ερευνητές συνέκριναν τις μέσες εκπομπές CO2 την περίοδο από το 2010 έως το 2018 με τα έτη 2019 και 2020. Τα δύο πρώτα χρόνια της διακυβέρνησης του Μπολσονάρο, καταγράφουν καταγράφηκε αύξηση έως και 122% στις εκπομπές CO2. Αύξηση 80% στην αποψίλωση των δασών και 42% αύξηση στις καμένες εκτάσεις. Ενώ τα πρόστιμα μειώθηκαν κατά 30% και 54% και οι πληρωμές προστίμων μειώθηκαν κατά 74% και 89% αντίστοιχα.
Η αύξηση των εκπομπών οφείλεται κυρίως στην πρόοδο της αποψίλωσης των δασών στο δυτικό τμήμα του δάσους, μια περιοχή που μέχρι το 2018 ήταν περισσότερο διατηρημένη. Σύμφωνα με τη Luciana, ωστόσο, ο ανατολικός Αμαζόνιος εξακολουθεί να εκπέμπει έως και οκτώ φορές περισσότερες από τη δυτική, κυρίως οι πολιτείες Μάτο Γκρόσο και Πάρα, οι δύο μεγαλύτερες εκπομπές ρύπων. «Η αποψίλωση των δασών επηρεάζει την παραγωγή βροχής και τη θερμοκρασία. Στο δυτικό τμήμα, κατά την ξηρή περίοδο, μπορεί να βρέξει από 80 mm έως 100 mm, στο ανατολικό τμήμα, το πολύ 60 mm, και στο βορειοανατολικό τμήμα του δάσους, 50 mm. ” , επιβεβαιώνουμε. «Ο Αμαζόνιος φτάνει στο απροχώρητο».
Το πρόβλημα δεν είναι μόνο ο Αμαζόνιος. Από τη δεκαετία του 1970, η επιστήμη γνώριζε το φαινόμενο που είναι γνωστό ως «ιπτάμενα ποτάμια», μεγάλες μάζες αέρα φορτωμένες με υγρασία που προέρχονται από την περιοχή του Αμαζονίου προς τη νοτιοανατολική Βραζιλία. Στο τέλος εκείνης της δεκαετίας, ο καθηγητής στη Γεωργική Σχολή Luiz de Queiróz (Esalq) και πρώην διευθυντής του Εθνικού Ινστιτούτου Έρευνας στον Αμαζόνιο (INPA), Enéas Salati μέτρησε το επίπεδο ανακύκλωσης των μορίων του νερού στον Αμαζόνιο, έναν κύκλο τόσο γιγάντια που αυτά τα μόρια, που προέρχονται από τον ωκεανό και κατακρημνίζονται στο δάσος, εξατμίζονται και επιστρέφουν ως βροχή στην περιοχή 5 έως 8 φορές. Τέλος, όταν αυτή η τεράστια μάζα αέρα κινείται προς τις Άνδεις, μεταναστεύει προς τα νοτιοανατολικά σχηματίζοντας τα «ιπτάμενα ποτάμια».
Τώρα οι ερευνητές έχουν επίσης καθορίσει ποιες οικονομικές δραστηριότητες ευθύνονται για την απώλεια των δασών. Η απάντηση: η εξαγωγή ακατέργαστης ξυλείας, εκτάσεις σόγιας και καλαμποκιού και βοσκοτόπια για βοοειδή. Η σύγκριση έδειξε αύξηση 693% στις εξαγωγές ακατέργαστου ξύλου από τον Αμαζόνιο, 68% στην περιοχή σόγιας, 58% στην περιοχή καλαμποκιού και 13% αύξηση στο κοπάδι βοοειδών εντός του βιώματος, ενώ μειώθηκε στην υπόλοιπη Βραζιλία.
Αυτή είναι η τρίτη έρευνα της Luciana που δημοσιεύτηκε στο φύση. Πριν από αυτό, η μελέτη του είχε δείξει ότι ορισμένες περιοχές του δάσους του Αμαζονίου έχουν ήδη αρχίσει να εκπέμπουν περισσότερο διοξείδιο του άνθρακα από αυτό που απορροφούν. Η μελέτη εξέτασε εκατοντάδες δείγματα αέρα που συλλέχθηκαν στο χαμηλότερο μέρος της ατμόσφαιρας της Γης μεταξύ 2010 και 2018 και διαπίστωσε ότι το νοτιοανατολικό τμήμα του Αμαζονίου έχει γίνει σημαντική πηγή εκπομπών CO2. Τα τελευταία 50 χρόνια, τα φυτά και το έδαφος έχουν απορροφήσει περισσότερο από το 25% των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα. Σύμφωνα με τη μελέτη, ωστόσο, οι εκπομπές έχουν αυξηθεί έως και 50%.
Τα τελευταία 40 χρόνια, το ανατολικό τμήμα του δάσους έχει υποστεί περισσότερη αποψίλωση, υπερθέρμανση και υδάτινο στρες από το δυτικό τμήμα, ειδικά κατά τις περιόδους ξηρασίας. Σύμφωνα με την έρευνα, η τάση αυτή παρατηρήθηκε ακόμη πιο έντονα στο νοτιοανατολικό τμήμα του δάσους.
Σύμφωνα με τη Luciana, η έρευνα δημοσιεύτηκε τώρα στο φύση της έφερε δύο βεβαιότητες, μία που δεν μπορεί να χαρακτηριστεί ως θετική και μία που είναι ειλικρινά αρνητική. “Το κίνητρό μου ήταν να καταλάβω αν τα νοτιοανατολικά του Αμαζονίου είχαν ήδη φτάσει στο “σημείο χωρίς επιστροφή”. Σε αυτήν την περίοδο είχαμε την “Ημέρα της Φωτιάς”, έβρεχε πολύ στο Σάο Πάολο. Δεν είμαστε ακόμα εκεί, αλλά είναι κοντά», λέει.
Αν δεν είναι δυνατό να γιορτάσει κανείς, τουλάχιστον είναι ακόμα δυνατό να παρέμβει, εξηγεί. Η άλλη βεβαιότητα, με τη σειρά της, είναι τα άσχημα νέα. “Το δυτικό τμήμα του Αμαζονίου έχει γίνει πηγή εκπομπών. Το έργο Amacro (γεωργικά σύνορα που σχηματίζονται μεταξύ Amazônia, Acre και Rondônia) που θέλει να γίνει Matopiba (γεωργικά σύνορα που έχουν ήδη σχηματιστεί από τους Maranhão, Tocantins Piauí και Bahia) πρέπει να εγκαταλειφθεί», λέει. «Αυτό το οικονομικό μοντέλο έχει αποτύχει», καταλήγει.