Nowo przeprowadzone badanie DNA wykazało, że najstarszy ludzki szkielet znaleziony w São Paulo w Brazylii, Luzio, pochodzi od pierwotnych osadników obu Ameryk około 16,000 lat temu. Ta grupa osób ostatecznie dała początek dzisiejszej rdzennej ludności Tupi.
Ten artykuł przedstawia wyjaśnienie zniknięcia najstarszych mieszkańców brazylijskiego wybrzeża, którzy zbudowali słynne „sambaquis”, czyli pokaźne stosy muszli i ości używanych jako mieszkania, miejsca pochówku i oznaczenia granic lądowych. Archeolodzy często nazywają te hałdy kopcami muszli lub śmietnikami kuchennymi. Badania opierają się na najobszerniejszym zestawie brazylijskich archeologicznych danych genomowych.
Andre Menezes Strauss, archeolog ds MAE-USP i kierownik badań, skomentował, że budowniczowie sambaqui z wybrzeża Atlantyku byli po cywilizacjach andyjskich najgęściej zaludnioną grupą ludzką w przedkolonialnej Ameryce Południowej. Przez tysiące lat byli uważani za „królów wybrzeża”, aż nagle zniknęli około 2,000 lat temu.
Autorzy dokładnie zbadali genomy 34 skamielin, które mają co najmniej 10,000 lat, z czterech obszarów wybrzeża Brazylii. Te skamieniałości zostały pobrane z ośmiu miejsc: Cabeçuda, Capelinha, Cubatao, Limao, Jabuticabeira II, Palmeiras Xingu, Pedra do Alexandre i Vau Una, które obejmowały sambaquis.
Grupa kierowana przez Levy Figuti, profesora MAE-USP, znalazła najstarszy szkielet w Sao Paulo, Luzio, w środku rzeki Capelinha w dolinie Ribeira de Iguape. Jego czaszka była podobna do czaszki Luzii, najstarszej ludzkiej skamieliny znalezionej do tej pory w Ameryce Południowej, której wiek szacuje się na około 13,000 14,000 lat. Początkowo naukowcy spekulowali, że pochodzi z innej populacji niż dzisiejsi Indianie, którzy zamieszkiwali Brazylię około lat temu, ale później okazało się, że to nieprawda.
Wyniki analizy genetycznej Luzia wykazały, że był on Indianinem, takim jak Tupi, Quechua czy Cherokee. Nie oznacza to, że są one całkowicie identyczne, jednak z ogólnoświatowego punktu widzenia wszystkie wywodzą się z jednej fali migracji, która dotarła do obu Ameryk nie więcej niż 16,000 30,000 lat temu. Strauss stwierdził, że jeśli lat temu w regionie istniała inna populacja, to nie pozostawiła ona żadnych potomków wśród tych grup.
DNA Luzia dostarczyło wglądu w inne zapytanie. Rzeczne środkowe różnią się od przybrzeżnych, więc nie można zakładać, że odkrycie to jest przodkiem wielkich klasycznych sambaquis, które pojawiły się później. To objawienie wskazuje, że miały miejsce dwie oddzielne migracje – w głąb lądu i wzdłuż wybrzeża.
Co stało się z twórcami sambaqui? Badanie danych genetycznych ujawniło odmienne populacje o wspólnych elementach kulturowych, ale znaczne różnice biologiczne, szczególnie między mieszkańcami regionów przybrzeżnych południowego wschodu i południa.
Strauss zauważył, że badania nad morfologią czaszki już w 2000 roku sugerowały subtelną rozbieżność między tymi społecznościami, co zostało poparte analizą genetyczną. Stwierdzono, że wiele populacji przybrzeżnych nie było izolowanych, ale regularnie wymieniało geny z grupami w głębi lądu. Proces ten musiał zachodzić przez tysiące lat i uważa się, że doprowadził do regionalnych odmian sambaquis.
Badając tajemnicze zniknięcie tej nadmorskiej społeczności, którą tworzyli pierwsi myśliwi i zbieracze holocenu, przeanalizowane próbki DNA wykazały, że w przeciwieństwie do europejskiej praktyki neolitycznej polegającej na zamianie całych populacji, to, co wydarzyło się w tym regionie, było zmiana zwyczajów, polegająca na zmniejszeniu budowy śmietników muszli i dodaniu ceramiki przez budowniczych sambaqui. Na przykład materiał genetyczny znaleziony w Galheta IV (położonym w stanie Santa Catarina) – najbardziej uderzającym stanowisku z tego okresu – nie zawierał muszli, lecz raczej ceramikę i jest pod tym względem porównywalny z klasycznymi sambaquis.
Strauss zauważył, że wyniki badania z 2014 r. dotyczące odłamków ceramiki z sambaquis były zgodne z poglądem, że garnki były używane do gotowania ryb, a nie udomowionych warzyw. Podkreślił, w jaki sposób mieszkańcy tego obszaru przyjęli technikę z głębi lądu, aby przetwarzać swoje zwyczajowe jedzenie.
Natura lipca 31, 2023.