Uzman, üzerinde görülebilecekleri açıklıyor
Ağır çekimde ve ayrıntılı olarak: Olağandışı çekim, yıldırım çarpmasını gösteriyor
Brezilyalı araştırmacılar şimşeği çok yakından kaydetmeyi başardılar.
© Kaynak: Diego Ramin/Marcelo Saba/Creative Commons
Flaş, cam bir levhadaki çatlak gibi resmin içinden geçer. Bilim adamları, yıldırım düşmesi için özel bir çekim yapmayı başardılar. Doğa olayı olağandır. Ancak resimlerde ayrıntılar çok nadiren çok iyi görülebilir.
Görüntüler, çıplak gözle zor görülebilecek ayrıntıları ortaya koyuyor. Brezilyalı uzay araştırma enstitüsü INPE’den Brezilyalı bilim adamı Marcelo Saba ve ekibi, bir yıldırım çarpmasını son derece iyi çözünürlükte filme almayı başardı. Görüyorsunuz: Binalardaki paratonerlerden gökyüzüne doğru fırlayan 31 şimşek. Ardından şimşek, görüntüyü yukarıdan saniyede 300 kilometreden daha fazla bir hızla kırar. Saba ve ekibi, 2021’de bir yaz akşamı Sao Paulo’nun kuzeydoğusundaki Brezilya’nın São José dos Campos şehrinde gök gürültülü fırtınayı filme aldı.
Bu tür flaşlar nasıl oluşur? Yerden gökyüzüne doğru fırlayan şimşekler, yukarıdan yıldırım düşmelerinden bir milisaniyeden daha kısa bir süre önce gerçekleşir. Video, iniş iletkenlerinden çıkan şimşeklerin etrafındaki fırça benzeri desenleri gösteriyor. Bu dallara bilimde korona denir. Parafudrlardan çıkan yakalama yükleri pozitif yüklüdür ve yukarıdan gelen yıldırımın negatif yükünden kaynaklanır.
klima kontrolü
İklim değişikliği hakkında en önemli haberleri ve arka plan bilgilerini alın – her Cuma yeni.
Bu flaşlar nasıl oluşuyor?
Alman Hava Durumu Servisi’nden meteorolog Andreas Friedrich şöyle açıklıyor: “Yukarıdan negatif polarize deşarj, aşağıdan pozitif polarize deşarj ile karşılaştığında, bir kısa devre meydana gelir.” Sonra çok kısa bir süre için yaklaşık 500.000 amper akış. Hava, saniyenin kesirleri içinde yaklaşık 30.000 santigrat dereceye kadar ısıtılır. Gökten dünyaya inen yıldırımların çoğu negatif yüklerdir. Zamanın yalnızca yaklaşık yüzde 10’u yukarıdan pozitif suçlamalar geliyor. Bu durumlarda, fırlayan yakalama yükü de negatiftir. Yakalama yükleri, yıldırımın bir paratonere çarpma olasılığını artırır ve burada elektrik daha sonra toprağa boşalır.
Temel olarak paratonerlerin işe yaradığı 18. yüzyıldan beri bilinmektedir. Amerikalı bilim adamı Benjamin Franklin, 1740’larda koruyucu yapılar icat etti. Bir deneyde, bir fırtına sırasında bir uçurtmanın metal bir ip üzerinde uçmasına izin verdiği söylenir. Uçağa yıldırım çarptıktan sonra, metal kordon elektriği toprağa taşıdı. Franklin’in bulgularına kadar yıldırımın elektrik olup olmadığı tartışılıyordu. Sonraki yıllarda özellikle varlıklı kişilerin evlerine paratoner taktırıldı. Günümüzde koruyucu cihazlar binalarda standart donanımdır. Bununla birlikte, tutucular, Franklin’in yaşadığı zamandan bu yana teknolojide büyük ilerleme kaydetmiş olsalar da, gökten gelen tehlikelere karşı her zaman koruma sağlamazlar. Şu anda filme alınan vakada bile, tutucular binayı bir darbeden koruyamadı.
Şimdiye kadar çok az insan Space Stems’i çekmeyi başardı.
Saba ve meslektaşlarının videosu, yıldırımın bir bacaya nasıl çarptığını gösteriyor. Çevresinde yaklaşık üç metre uzunluğunda dallar görülmektedir. Şimşeğin ana kanalından yaklaşık dört metre uzakta, uzay gövdeleri adı verilen parlak plazma oluşumları oluşur. Fizikte plazma, iyonların, serbest elektronların ve nötr atomların veya moleküllerin bir karışımıdır. Şimdiye kadar çok az kişi Space Stems’i çekmeyi başardı.
Videodaki flaşlar özel bir şey değil ama resimler öyle. Meteorolog Friedrich, “Yavaş çekimde bu tür flaş çekimleri çok sıra dışı” diye açıklıyor. Saba ve ekibi, gösteriyi ancak bu kadar ayrıntılı olarak yakalayabildiler çünkü saniyede 40.000 kare yapabilen yüksek hızlı kameralar kullandılar. Karşılaştırma için: iPhone 16’nın kamerası varsayılan olarak saniyede 30 kare çekiyor. Ayrıca araştırmacıların kameraları çok yüksek çözünürlüğe sahipti. Sıradan bir cep telefonu kamerasıyla, flaşlar yalnızca bir bulanıklık olarak görülebilir. Korona sonuçları gibi ayrıntılar gizli kaldı.