In een baanbrekend onderzoek van de Universiteit van Sao Paulo is voor het eerst plastic aangetroffen in het menselijk brein.
Onder leiding van professor Thais Mauad en in opdracht van de Nederlandse NGO Plastic Soup Foundation zijn voor het eerst microplastics gevonden in de bulbus olfactorius (reukkolf); een zenuwknoop aan de onderkant van de hersenen die betrokken is bij onze reuk. Dit opmerkelijke onderzoek toont aan dat microplastics, afkomstig van alledaagse voorwerpen, direct ons centrale zenuwstelsel kunnen binnendringen.
Deze schokkende ontdekking is het meest recente resultaat van jarenlang onderzoek naar plastic deeltjes in menselijke organen. Hiermee is eindelijk aangetoond hoe plastic ook het meest ingewikkelde en defensieve orgaan van het lichaam is binnengedrongen: ons brein.
Microplasticvervuiling binnenshuis
De studie benadrukt dat ruimten in ons huis een belangrijke bron zijn van microplasticvervuiling. De deeltjes worden tijdens het ademen geïnhaleerd. In totaal werden er monsters genomen van de hersenen van vijftien dode lichamen. De onderzoekers vonden 16 verschillende synthetische polymeerdeeltjes in acht van de vijftien overledenen, afkomstig van veelgebruikte voorwerpen zoals verpakkingen, kleding en woonaccessoires. De aanwezige plastics omvatten polypropyleen, nylon/polyamide, polyethyleen en polyethyleenvinylacetaat.
Professor Thais Mauad: “Zestien deeltjes lijkt misschien niet veel, maar let op, het zijn relatief grote deeltjes, ook al noem je het microplastics. Dit betekent dat er vrijwel zeker heel veel nanoplastics in onze hersenen zitten die duizend keer kleiner zijn, maar cellen kunnen binnendringen en veranderen. Dit is heel verontrustend.”
Dit onderzoek volgt op eerdere bevindingen van de Universiteit van Rhode Island in september 2023 waar plasticdeeltjes werden aangetroffen in de hersenen van muizen.
De onderzoekers, onder leiding van professor Jaime Ross, dienden drie weken lang verschillende hoeveelheden microplastics toe aan jonge en oude muizen via het drinkwater. Daarna zagen zij allerlei gedragsveranderingen bij de dieren en wijzigingen van biomarkers in de lever en de hersenen, die gelinkt zijn aan het immuunsysteem. De muizen gingen vreemd bewegen en gedroegen zich apart. De wetenschappers linkten dit gedrag aan dementie bij mensen. Bij de oudere dieren waren deze effecten nog duidelijker te zien dan bij de jonge proefdieren. Of dit bij mensen ook het geval is, moet nader onderzoek uit gaan wijzen.
De reukroute als belangrijkste ingang
De identificatie van microplastics in zowel de neus als in de reukkolf versterkt het idee dat de route via de neus een primaire ingang voor externe deeltjes naar de hersenen is. Hoewel dit de meest waarschijnlijke blootstellingsroute lijkt, sluiten onderzoekers andere routes, zoals via de bloedsomloop, niet uit.
De gevaren van microplastics voor onze gezondheid
Met een jaarlijkse productie van meer dan 500 miljoen ton plastic (2024) voor diverse toepassingen, hebben wetenschappers inmiddels meer dan 16.000 chemische stoffen in plastic producten geïdentificeerd, waarvan meer dan 4.000 gevaarlijk zijn voor mens en milieu. Uitgebreid bewijs toont aan dat microplastics aanwezig zijn in het menselijk lichaam, waaronder in het bloed, de longen, de placenta, de testikels, moedermelk en het hart.
En nu ook in de hersenen.
Professor Mauad is lid van de Plastic Health Council: een groep van vooraanstaande wetenschappers en campagnevoerders, waaronder Plastic Soup Foundation, die strijden voor een UN Global Plastics Treaty waarin de impact van plastic op de menselijke gezondheid prominent meegenomen wordt.
Urgentie voor beleidsmaatregelen
Baanbrekend onderzoek van professor Lukas Kenner (april 2024), eveneens lid van de Plastic Health Council, toonde aan dat kankercellen in de darmen zich agressiever verspreiden na opname van microplastics en daarna sneller uitzaaien, wat wijst op de kwalijke rol van plastic in vroege stadia van kanker. Andere gezondheidsproblemen door microplastics zijn hormoonontregeling, verminderde vruchtbaarheid en hartziekten.
In november 2024 vindt in Zuid-Korea de laatste onderhandelingsronde plaats over een wereldwijd plasticverdrag van de VN. Wetenschappers en campagnevoerders uiten hun zorgen over het ontbreken van maatregelen die de invloed van plasticvervuiling op de menselijke gezondheid tegengaan De Plastic Health Council, mede opgericht door de Plastic Soup Foundation en A Plastic Planet, lanceerde het ‘Global Plastic Treaty volgens gezondheidswetenschappers’ als alternatief voor het officiële verdragsontwerp van de VN.
Professor Thais Mauad, hoofdonderzoeker aan de Universiteit van São Paulo: “Ik sluit me aan bij de honderden andere wetenschappers wereldwijd die regeringen de bewijzen leveren waarom er dringend actie moet worden ondernomen tegen plastic. Deze vervuilende stof is een van de meest wijdverspreide en schadelijke materialen van onze tijd en de impact ervan op de menselijke gezondheid zou beleidsmakers tot actie moeten aanzetten.
Dit onderzoek herinnert ons er nog maar eens aan hoe ver plastic de menselijke gezondheid is binnengedrongen, we hebben het bewijs en nu moeten regeringen gaan luisteren”.
Dr. Luis Fernando Amato, hoofdonderzoeker van de Universiteit van São Paulo en de Freie Universität Berlin, die het onderzoek samen met Professor Mauad uitvoerde: “Microplastics gevonden in het menselijk brein onthullen een verontrustende waarheid: “Onze plastic vervuiling zit letterlijk in ons, bedreigt onze gezondheid en vraagt om onmiddellijke actie.”
Maria Westerbos, oprichter Plastic Soup Foundation & medeoprichter Plastic Health Council: “Wetenschappers onthullen keer op keer de gevaarlijke effecten van plastic op de menselijke gezondheid, maar dit spant absoluut de kroon. Er kan geen twijfel meer over bestaan. De internationale gemeenschap is nog maar een paar maanden verwijderd van de laatste onderhandelingen over het wereldwijde plasticverdrag en toch geven nog steeds te veel beleidsmakers toe aan de petrochemische giganten. De internationale gemeenschap kan niet nog meer tijd verspillen; ze moet eindelijk luisteren naar de wetenschap, voor eens en voor altijd.”
De tijd dringt voor effectieve maatregelen tegen plasticvervuiling om de gezondheid van huidige en toekomstige generaties te beschermen.